Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Ξεκινά στους κινηματογράφους η προβολή του ντοκιμαντέρ “Σμύρνη, η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922”, το οποίο μέσα από τα μάτια της Μαρίας Ηλιού αποδίδει την καθημερινότητα στη Σμύρνη και τα χρόνια της ακμής, μέχρι και την καταστροφή του ΄22.

 Η ταινία προβάλλεται στην Ταινιοθήκη και στους κινηματογράφους ΕΛΛΗ, στην Κηφισιά στο Cinemax 1-2 στο Ζηρίνειο, στο ΟΛΥΜΠΙΟΝ και Ster Μακεδονία στη Θεσσαλονίκη και STER VESO MARE στην Πάτρα.

Σύντομα βγαίνει το φωτογραφικό λεύκωμα με της εικόνες της ταινίας, ενώ εγκαινιάζεται στη Θεσσαλονίκη η φωτογραφική έκθεση που είδαμε πέρσι στο Μουσείο Μπενάκη με το φωτογραφικό υλικό της ταινίας στο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ που θα διαρκέσει ως τον Δεκέμβριο.

Η Μαρία Ηλιού είναι η σκηνοθέτης της ταινίας και επιμελήτρια της σχετικής έκθεσης.

Γεννήθηκα στη Σμύρνη πριν από 90 χρόνια.

Δεν ήμουν εγώ, ήταν ο πατέρας μου ο Ανδρέας που μεγάλωσε στο Κορδελιό, έμαθε επτά γλώσσες και από μικρός ανακάλυψε τη χαρά της ζωής, σε αυτό το λιμάνι που η ανατολή και η δύση διασταυρώνονταν με κάθε τρόπο.

Το 1922, μετά την καταστροφή, παιδί ακόμη ο Αντρέας ήρθε στην Αθήνα.

Από τα πρώτα χρόνια της ζωής μου η Σμύρνη με στοίχειωνε.

Υπήρχε παντού στη ζωή μας στο διαμέρισμα της οδού Σόλωνος όπου μεγάλωνα.

Υπήρχε στις κουβέντες μας, στα όνειρα μας και στους εφιάλτες μας. Η αποδοχή του διαφορετικού, οι καινούργιες ιδέες, η μουσική, τα γέλια αλλά και η νοσταλγία για το μαγικό τόπο που περιέγραφε ο πατέρας μου, υπήρχε με κάθε τρόπο στην καθημερινότητα μας. Καμιά άλλη πόλη στη γη δεν ήταν τόσο μοναδική.

Η φράση «Τα δαχτυλίδια πέφτουν, τα δάχτυλα μένουν» επέστρεφε συχνά, όπως και η ιδέα ότι η πραγματική φιλία είναι πάνω απ’ όλα, οι ανθρώπινες σχέσεις, η δημιουργικότητα και όχι τα υλικά αγαθά που μπορούν να εξαφανιστούν σ’ένα λεπτό.

Στους εφιάλτες μου η Σμύρνη καιγόταν και η θάλασσα γέμιζε πτώματα, γινόταν κατακόκκινη και εγώ προσπαθούσα να σωθώ στριφογυρίζοντας στο κρεββάτι μου. Ήδη από τότε προσπαθούσα να φανταστώ τη ζωή της πόλης πριν την καταστροφή αλλά οι φωτογραφίες είχαν χαθεί στην πυρκαγιά. Ήδη από τότε ήθελα μέσα από μια κλειδαρότρυπα ή ένα φακό να δώ την καθημερινή ζωή αλλά και το τι ακριβώς συνέβη και φτάσαμε στην καταστροφή.

Στις ελπίδες μας η Σμύρνη ήταν πάντα εκεί θυμίζοντάς μας πως οι κοσμοπολίτικες πόλεις δεν θα σταματούσαν ποτέ να υπάρχουν και ας μετακόμιζαν αλλού.

Όταν έφυγα για σπουδές στο εξωτερικό και όταν αργότερα έζησα σε διαφορετικές χώρες, έμεινα έκπληκτη όταν ανακάλυψα πως η δική μας Σμύρνη, του κοσμοπολιτισμού και της χαράς της ζωής αλλά και η Σμύρνη της καταστροφής, ήταν άγνωστη στο κοινό στην Ευρώπη και στην Αμερική. Και τότε διάβασα τη φράση του Henry Miller: «Η Σμύρνη έχει σβηστεί από τη μνήμη της ανθρωπότητας».

Η ιδέα να κάνω μια ταινία για τη Σμύρνη άρχισε να γίνεται εμμονή. Για χρόνια περίμενα τη σωστή στιγμή για να διηγηθώ την ιστορία της Σμύρνης.

Η ευκαιρία ήρθε πριν από λίγα χρόνια όταν στην Αμερική την ίδια περίοδο που δουλεύαμε για το Ταξίδι το Ελληνικό όνειρο στην Αμερική (που παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη το 2007), ανακάλυψα άγνωστα φιλμάκια και φωτογραφίες της Σμύρνης. Ένοιωσα τότε ότι είχε φτάσει η στιγμή να δω επιτέλους μέσα από πραγματικές εικόνες την πόλη της Σμύρνης.

Συγχρόνως είχε ήδη ξεκινήσει από Το Ταξίδι, το Ελληνικό Όνειρο στην Αμερική, μια ευτυχισμένη συνεργασία με τον ιστορικό Αλέξανδρο Κιτροέφ. Ξαναρχίσαμε να συνεργαζόμαστε και για τα επόμενα τέσσερα χρόνια ήταν σα να σκάβαμε το ίδιο τούνελ από διαφορετικές πλευρές. Εγώ από την μεριά του κινηματογραφιστή που οι εικόνες γίνονται μέσα του αφηγηματικό υλικό, ο Αλέξανδρος από τη μεριά του ιστορικού.

Κι έτσι έφτασε η στιγμή να μιλήσουμε τόσο για την κοσμοπολίτικη Σμύρνη όσο και για την καταστροφή τιμώντας τον κόσμο που χάθηκε αλλά και την επιστήμη της ιστορίας.

Το ντοκιμαντέρ αυτό παρουσιάζεται 90 χρόνια μετά την καταστροφή.

Από τη μια φέρνουμε πίσω τις ξεχασμένες εικόνες σε κλειστά ντουλάπια από Ευρωπαϊκά και Αμερικανικά αρχεία, από την άλλη μια νέα ματιά στην ιστορία της Σμύρνης: μια ματιά  που κρατά αποστάσεις τόσο από μια εθνικιστική αφήγηση όσο και από νεώτερες απόπειρες που αποσιωπούν τα τραγικά γεγονότα της καταστροφής, παραμορφώνοντας την αλήθεια.

Αυτή η ταινία έγινε με την πεποίθηση πως η Σμύρνη παρ’ όλο που καταστράφηκε με τραγικό τρόπο, εξακολουθεί να υπάρχει.

Η Σμύρνη εξακολουθεί να είναι μια ιδέα, ένας τρόπος ζωής, που έχει να κάνει όχι μόνο με τη Σμύρνη των θρήνων και της Καταστροφής αλλά και με τις καλές στιγμές, με τον κοσμοπολιτισμό και τη χαρά της ζωής.

Τη Σμύρνη μπορεί να την έχει κανείς πάντα μαζί του.

 Η ταινία “Σμύρνη, η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922” προβάλλεται στην Ταινιοθήκη και στους κινηματογράφους ΕΛΛΗ, στην Κηφισιά στοCinemax 1-2 στο Ζηρίνειο, στο ΟΛΥΜΠΙΟΝ και Ster Μακεδονία στη Θεσσαλονίκη και STER VESO MARE στην Πάτρα.

Σύντομα βγαίνει το φωτογραφικό λεύκωμα με της εικόνες της ταινίας, ενώ την άλλη Παρασκευή εγκαινιάζεται στη Θεσσαλονίκη η φωτογραφική έκθεση που είδαμε πέρσι στο Μουσείο Μπενάκη με το φωτογραφικό υλικό της ταινίας στο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ που θα διαρκέσει ως τον Δεκέμβριο.

 Πηγή: Athens voice