Η Χαρισμάθεια γεννήθηκε ως το επιστέγασμα των προσπαθειών που έγιναν, έτσι ώστε να μπορέσουν τα Χαρισματικά παιδιά να ανοίξουν τα φτερά τους και αποτελεί ένα πλαίσιο έρευνας, ευρύτερης συνεργασίας και συμπόρευσης όλων των δυνάμεων που ασχολούνται με τα παιδιά αυτά.Γνωρίστε την δράση του οργανισμού από κοντά στο συνέδριο:”Σχολείο και εκπαιδευτικός σε κρίση ταυτότητας: τι κάνουμε;”
Ίδρυμα Ευγενίδη, 9 Απριλίου!
Η Χαρισμάθεια έχει σκοπό τη δημιουργία μιας μεγαλύτερης δομής, με στόχο τη διαμόρφωση, ανάπτυξη και εφαρμογή πρακτικών που συνεισφέρουν και διανθίζουν τη διαπαιδαγώγηση των Χαρισματικών παιδιών. Είναι κοινός τόπος για όσους θέλουν να ενημερωθούν για τις ανάγκες των παιδιών αυτών και σημείο αναφοράς για όσους θέλουν να συνεισφέρουν στην πλήρωση αυτών των αναγκών.
Ο Αλέξανδρος Παπανδρέου είναι ο ιδρυτής της, μέλος της ελληνικής MENSA. Είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Η/Υ ενώ είναι υπότροφος υποψήφιος Διδάκτορας στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος στο εργαστήριο τεχνητής νοημοσύνης. Επίσης είναι ο ιδρυτής και συντονιστής του SIG Κοινωνικής Παρέμβασης. Ο Αλέξανδρος μιλάει 4 ξένες γλώσσες και παίζει πληθώρα μουσικών οργάνων. Ασχολείται με την καθοδήγηση παιδιών αλλά και την υποστήριξη γονέων, ενώ στα ενδιαφέροντα του είναι οι αλγόριθμοι, η φιλοσοφία, η φυσική, τα ταξίδια, η συγγραφή βιβλίων, η σκηνοθεσία, ενώ έχει δημοσιεύσεις και σε επιστημονικά περιοδικά, διαλέξεις σε διεθνή συνέδρια και δεκάδες άρθρα δημοσιευμένα, ενώ συντηρεί και το προσωπικό του blog. Oι συντελεστές της Χαρισμάθειας στις 3 Οκτωβρίου θα πραγματοποιήσουν media day για την παρουσίαση του οργανισμού και των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα τρέξουν.
-Ποια παιδιά ονομάζουμε χαρισματικά;
Τα Χαρισματικά παιδιά είναι “μικροί άνθρωποι”. Υπάρχουν πολλοί ορισμοί που επιχειρούν να τα περιγράψουν αλλά κανένας δεν είναι ακριβής. Αυτό συμβαίνει γιατί τα Χαρισματικά παιδιά δεν συνιστούν μία ομοιογενή ομάδα, παρά αποτελούν ένα σύνολο ανθρώπων που μοιράζονται, σ’ έναν βαθμό, κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Η ειδοποιός διαφορά που έχουν, από την πλειοψηφία των παιδιών στην ηλικία τους, είναι οι ασύγχρονες γνωστικές και συναισθηματικές τους ανάγκες.
Ο λόγος, επομένως, που αξίζει να γίνει η αναγνώριση και η επισήμανση των Χαρισματικών παιδιών δεν είναι ο διαχωρισμός τους από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, αλλά η ανάδειξη των ιδιαίτερων αναγκών που παρουσιάζουν τόσο στο οικογενειακό πλαίσιο όσο και στο σχολικό περιβάλλον. Για να έχει νόημα η οποιαδήποτε διάκριση, είναι σημαντικό να την ανάγουμε στο επίπεδο των αναγκών που την καθιστούν απαραίτητη, ανάγκες οι οποίες εγείρονται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της κοινωνικής ομάδας. Η αναγνώριση των Χαρισματικών παιδιών δεν είναι απλή και μονοσήμαντη γιατί η έννοια της Χαρισματικότητας είναι πολυπαραγοντική και οι εκφάνσεις της ποικίλουν.
Παρά την κοινή αντίληψη, τα Χαρισματικά παιδιά δεν είναι απαραιτήτως καλοί μαθητές και δεν επιδεικνύουν πάντα ενδιαφέρον για τα μαθήματα του σχολείου, ειδικά όταν διδάσκονται με στείρο τρόπο. Το γεγονός ότι έχουν υψηλές δυνατότητες, δε σημαίνει ότι οι δυνατότητες αυτές θα μεταφραστούν σε δεξιότητες και θα εκφραστούν σε αριστεία. Αντιθέτως, εμφανίζεται το φαινόμενο, μερικές φορές, να παρουσιάζουν υποεπίδοση στο σχολικό περιβάλλον και διάσπαση προσοχής. Επομένως, αποδεικνύεται εσφαλμένη η αντίληψη που λέει: “Ας αφήσουμε τα παιδιά με αυξημένο νοητικό δυναμικό στην τύχη τους, θα τα καταφέρουν και μόνα τους”.
-Πως τα διαχωρίζουμε από τα ευφυή ή τα ταλαντούχα;
Σε αντίθεση με τα ταλαντούχα παιδιά, τα οποία επιδεικνύουν αξιοθαύμαστες ικανότητες σε κάποιο πεδίο, τα χαρισματικά παιδιά έχουν μία ποιότητα την οποία μπορούν να την μεταφέρουν από το ένα γνωστικό αντικείμενο στο άλλο. Αυτό τα βοηθάει να έχουν πολύ καλές επιδόσεις σε μια πληθώρα πραγμάτων. Ένα ταλαντούχο παιδί μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη ικανότητα στο πεδίο ενασχόλησης του από ένα χαρισματικό παιδί αλλά οι πολύ υψηλές του επιδόσεις περιορίζονται σε αυτό. Το ευφυές παιδί από την άλλη, έχει μια ανεπτυγμένη αντίληψη η οποία του δίνει μια ισχυρή αναλυτική, συνθετική και επαγωγική ικανότητα. Η Χαρισματικότητα όμως είναι ένα συνολικότερο πακέτο. Πέρα από την υπερυψηλή ευφυία περιλαμβάνει συναισθηματική σταθερότητα, ηγετικά χαρακτηριστικά, εσωτερικά κίνητρα και ικανότητα να περάσει από τις ιδέες στην υλοποίηση τους. Μπορούμε να πούμε ότι ένα χαρισματικό παιδί είναι σίγουρα ευφυές, αλλά δεν ισχύει και το αντίθετο.
-Τι χαρακτηριστικά έχουν;
Τα Χαρισματικά παιδιά έχουν υψηλή αντιληπτική ικανότητα, δυνατότητα για υπερυψηλές επιδόσεις σε μία πληθώρα αντικειμένων, εσωτερικό σημείο προσδιορισμού και ισχυρά κίνητρα. Ως επί το πλείστον, παρουσιάζουν συναισθηματική σταθερότητα και ηγετικά χαρακτηριστικά. Βιώνουν σε μεγάλο βαθμό αποξένωση και το αίσθημα ότι ο περίγυρος τους αδυνατεί να τα κατανοήσει, λόγω της απόκλισης τους από τον μέσο όρο, ενώ βρίσκονται διαρκώς στην προσπάθεια να ισορροπήσουν τις εξεζητημένες ανησυχίες τους με τις κοινές συναισθηματικές τους ανάγκες. Ενδείξεις για την επισήμανση των παιδιών αυτών αποτελούν: η περιέργεια να επεξεργαστούν τον περίγυρο τους, το ανεπτυγμένο λεξιλόγιο, το υψηλό αίσθημα δικαίου, η ευαισθησία στις έννοιες του καλού και του κακού, η ωριμότητα και το χιούμορ. Φυσικά, δεν είναι απαραίτητο ένα παιδί να έχει το σύνολο των παραπάνω χαρακτηριστικών για να είναι Χαρισματικό.
-Με ποια κριτήρια τα εντοπίζουμε;
Για την επισήμανση των χαρισματικών παιδιών χρησιμοποιούνται πολύπλευρες προσεγγίσεις που να ανταποκρίνονται στα πολυποίκιλα χαρακτηριστικά τους. Υπάρχουν τυποποιημένα ψυχομετρικά εργαλεία τα οποία μπορούν να εκτιμήσουν τα επίπεδα αντίληψης, τα οποία εάν συνδυαστούν με συνεντεύξεις και παρακολούθηση του παιδιού σε βάθος χρόνου μπορούν να δώσουν μια όσο το δυνατόν πιο ασφαλή εκτίμηση για τη Χαρισματικότητα του παιδιού. Ενδείξεις βέβαια οι οποίες μπορούν να προϊδεάσουν τον γονιό ή τον εκπαιδευτικό του παιδιού αποτελούν τα χαρακτηριστικά και οι συμπεριφορές που αναφέραμε προηγουμένως.
-Είναι δύσκολό το έργο του δασκάλου στην τάξη με αυτά;
Τα Χαρισματικά παιδιά στο σχολείο μπορεί να είναι καλοί μαθητές, μπορεί όμως και όχι. Μπορεί να είναι αδιάφορα και αμέτοχα, μπορεί να κάνουν φασαρία, όπως είναι πιθανό και να ασχολούνται με δικές τους ανησυχίες την ώρα του μαθήματος, αρκετά προχωρημένες για την ηλικία τους. Τα Χαρισματικά παιδιά, ως επί το πλείστον, δεν καλύπτονται από το επίπεδο του μαθήματος του σχολείου. Αυτό το γεγονός τα οδηγεί στην τελειομανία, στην περίπτωση που δουν ανταγωνιστικά το σχολικό πλαίσιο. Εφόσον δεν υπάρχει μια ανώτερη στοχοθέτηση, που να ξεπερνά το επίπεδο του μαθήματος και να τα κινητοποιεί, αναλώνονται στο να κάνουν αυτή την ταλάντωση στο άνω όριο του πήχη υιοθετώντας τον υψηλότερο διαθέσιμο στόχο. Αν τα παιδιά δεν δεχτούν αυτό τον ανιαρό ρόλο θα ξεκινήσουν να διασκεδάζουν την κατάσταση μέσα στην τάξη, να επιδεικνύουν τις κοινωνικές του ικανότητες διακωμωδώντας το μάθημα, να αδιαφορούν για την εκπαιδευτική διαδικασία και να παρουσιάζουν διάσπαση προσοχής. Αυτές οι ιδιομορφίες πηγάζουν από την ασύγχρονη ανάπτυξη που έχουν τα παιδιά αυτά σε γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο και δημιουργούν ιδιαίτερες απαιτήσεις που καλείται ο εκπαιδευτικός να καλύψει.
-Τι πρέπει να κάνει ο εκπαιδευτικός που έχει ένα τέτοιο παιδί;
Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον, είναι πολύ σημαντικό ο παιδαγωγός να διδάσκει επί της ουσίας το αντικείμενο και μην μένει περιορισμένος από μεθοδολογίες. Οι μεθοδολογίες, εξ’ ορισμού, είναι τα βήματα που προτείνει αυτός που βλέπει τη λύση ενός προβλήματος σε αυτούς που δεν την βλέπουν, έτσι ώστε να καταφέρουν, ακολουθώντας τα, να φτάσουν σε ένα αποτέλεσμα. Ένα παιδί που μπορεί να δει τη λύση του προβλήματος δε θα πρέπει να εξαναγκάζεται να ακολουθήσει τη μεθοδολογία γιατί έτσι περιορίζεται η αποκλίνουσα σκέψη του. Είναι λάθος ο εκπαιδευτικός να κρίνει το παιδί σε σχέση με το εάν έχει ακολουθήσει την προτεινόμενη μεθοδολογία. Θα πρέπει να κρίνει την ορθότητα του τρόπου σκέψης που έχει ακολουθήσει και εφόσον είναι λάθος να βρει ένα παράδειγμα που να έχει τη διακριτική ικανότητα να αναδείξει αυτό το σφάλμα στα μάτια του παιδιού. Επιπλέον, ο εμπλουτισμός της ύλης κρίνεται απαραίτητος στη διαδικασία εκμάθησης. Έστω και προαιρετικά, είναι δόκιμο να διατίθεται υλικό διαβαθμισμένης δυσκολίας στα παιδιά τα οποία δεν καλύπτονται από το υπάρχον.
Όλα τα παιδιά στο σχολείο, και πολύ περισσότερο τα Χαρισματικά παιδιά, έχουν ανάγκη να ανοίξουν το εύρος της αντίληψης τους, διερευνώντας τον τρόπο που επικοινωνούν όλα τα γνωστικά πεδία μεταξύ τους (διαθεματικότητα) και ανακαλύπτοντας την αναγκαιότητα και εφαρμογή τους στον πραγματικό κόσμο. Είναι ζητούμενο μέσα από τη δημιουργικότητα να αναπτύξουν πρωτότυπες ιδέες και να φτιάξουν δικές τους μεθοδολογίες. Με εργαλείο την κρίση τους, πρέπει να εξετάσουν τα αντικείμενα σε βάθος, όπως είναι αναγκαίο να μάθουν να διαχειρίζονται τη δυσκολία και την αποτυχία. Οφείλουν να αποκτήσουν αυτονομία στη μάθηση, να μη φοβούνται να ξεφύγουν από την πεπατημένη. Έτσι θα σπάσουν τα στενά όρια της στείρας απομνημόνευσης, θα αποκτήσουν ελευθερία έκφρασης και θα οδηγηθούν σε διαρκή βελτίωση καλύπτοντας φυσιολογικά τις συναισθηματικές και κοινωνικές τους ανάγκες με συνομηλίκους τους.
-Εσείς πως τα βοηθάτε;
Για να βοηθήσουμε τα παιδιά αυτά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ιδρύσαμε τη «Χαρισμάθεια». Έναν οργανισμό που μεριμνά και εστιάζει αποκλειστικά σε αυτά: στην αναγνώριση, υποστήριξη και ανάπτυξη τους. Οι βασικοί άξονες στους οποίους κινείται ο οργανισμός είναι τέσσερις:
- Στάθμιση επιπέδου αντιληπτικής ικανότητας (Test IQ) για παιδιά (6 με 16 ετών).
- Η διεξαγωγή απαιτητικών μαθημάτων εμπλουτισμού της ύλης (master-classes) για παιδιά δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου.
- Η επιμόρφωση εκπαιδευτικών πάνω σε τεχνικές προσαρμοσμένης εκπαίδευσης σε τάξεις πολλαπλών ταχυτήτων.
- Κύκλοι συμβουλευτικής γονέων.
Πέρα από αυτούς τους τέσσερεις βασικούς άξονες δραστηριοποίησης, η Χαρισμάθεια προσανατολίζεται στο να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία σχετικά με τις ιδιαίτερες ανάγκες που παρουσιάζουν τα Χαρισματικά παιδιά και να αποτελέσει ένα ευρύτερο πλαίσιο έρευνας και σύγκλισης όλων των δομών που ασχολούνται με τα παιδιά αυτά. Έτσι, θα διαμορφωθεί μία κοινή οπτική στην αντιμετώπισή τους από το κοινωνικό σύνολο και θα υπάρχει μια ενιαία φιλοσοφία πίσω από όλα τα προγράμματα για Χαρισματικά παιδιά.
-Τι ποσοστό αποτελούν τα χαρισματικά παιδιά;
Τα Χαρισματικά παιδιά έχουν αρκετά μεγάλη σπανιότητα που μπορεί να ξεπερνάει και το 1 στις 10.000 ανάλογα με τον ορισμό που θα χρησιμοποιήσει ο καθένας. Παρόλα αυτά, σήμερα χρησιμοποιείται, κατά κάποιο τρόπο, καταχρηστικά και αναφέρεται στα παιδιά που έχουν ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες. Το ποσοστό των παιδιών αυτών κυμαίνεται από 1 μέχρι 3%. Χοντρικά μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα παιδί για κάθε δεύτερη τάξη.
-Τι σημαίνει για κάποιον να έχει υψηλό IQ;
Το υψηλό IQ δε σημαίνει απαραίτητα κάτι. Υποδηλώνει μία ικανότητα στην ανάλυση, σύνθεση και επαγωγή. Μία αυξημένη νοητική δραστηριότητα. Αυτό που παρέχει και μπορεί να αξιοποιήσει όποιος έχει αυξημένη αντίληψη είναι μια διαφορετική οπτική απέναντι στα πράγματα. Αυτή είναι ουσιαστικά που τον διαφοροποιεί και τον βοηθάει να βλέπει λύσεις στα αδιέξοδα ή να προσαρμόζεται όταν δεν υπάρχει ένα σαφές πλαίσιο.
-Τι έχετε σπουδάσει;
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών, ενώ τώρα κάνω το διδακτορικό μου στην τεχνητή νοημοσύνη.
-Είστε ιδρυτής της Χαρισμάθεια. Μιλήστε μας για αυτήν;
Πάμε πίσω στο 2012, όταν ξεκίνησε η προσπάθειά μας να αναδείξουμε τις ιδιαίτερες ανάγκες που έχουν τα Χαρισματικά παιδιά. Μέχρι τότε η έννοια της Χαρισματικότητας ήταν σχεδόν άγνωστη στην ελληνική κοινωνία. Έτσι λοιπόν, φέραμε κάτω από την ίδια ομπρέλα ακαδημαϊκούς, παιδοψυχολόγους και ιατρούς – αναπτυξιολόγους, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, έτσι ώστε να διοργανώσουμε τη μεγαλύτερη εκδήλωση που είχε γνωρίσει η χώρα μας αναφορικά με τις εκπαιδευτικές και συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών αυτών. Η αποδοχή και η προσέλευση ξεπέρασαν τις προσδοκίες μας. Περισσότερα από 900 άτομα παρακολουθήσαν τις ομιλίες και τα workshops της εκδήλωσης, ανάμεσα στα οποία δάσκαλοι, ψυχολόγοι, γονείς και παιδιά. Παρά την επιτυχία που είχε το εγχείρημα, η εκδήλωση αυτή δεν αποτελούσε αυτοσκοπό. Αποτελούσε μόνο την αφετηρία σε ένα ταξίδι με προορισμό μία καλύτερη, ποιοτικότερη και πιο ολοκληρωμένη διαπαιδαγώγηση.
Υπό αυτό το πρίσμα, αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε τα πρώτα εκπαιδευτικά προγράμματα για Χαρισματικά παιδιά στην Ελλάδα! Από το 2013, δημιουργήσαμε, αναπτύξαμε και εξελίξαμε το πρώτο ολοκληρωμένο πρόγραμμα εμπλουτισμού της ύλης για παιδιά δημοτικού (master classes), το οποίο πλαισιώσαμε με εξάμηνους κύκλους συμβουλευτικής γονέων και επιμορφώσεις εκπαιδευτικών. Έκτοτε, η έννοια της Χαρισματικότητας έχει διεισδύσει για τα καλά στην ελληνική κοινωνία. Η αυξανόμενη ευαισθητοποίηση φορέων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, γονέων και δασκάλων – καθηγητών σηματοδότησε την ωρίμανση των συνθηκών για τη δημιουργία ενός οργανισμού που θα ασχολείται αποκλειστικά με την αναγνώριση, υποστήριξη και ανάδειξη των Χαρισματικών παιδιών. Ως εκ τούτου, το 2015, δημιουργήθηκε η Χαρισμάθεια!
Η Χαρισμάθεια γεννήθηκε ως το επιστέγασμα των προσπαθειών που έγιναν, έτσι ώστε να μπορέσουν τα Χαρισματικά παιδιά να ανοίξουν τα φτερά τους και αποτελεί ένα πλαίσιο έρευνας, ευρύτερης συνεργασίας και συμπόρευσης όλων των δυνάμεων που ασχολούνται με τα παιδιά αυτά. Η Χαρισμάθεια έχει σκοπό τη δημιουργία μιας μεγαλύτερης δομής, με στόχο τη διαμόρφωση, ανάπτυξη και εφαρμογή πρακτικών που συνεισφέρουν και διανθίζουν τη διαπαιδαγώγηση των Χαρισματικών παιδιών. Είναι κοινός τόπος για όσους θέλουν να ενημερωθούν για τις ανάγκες των παιδιών αυτών και σημείο αναφοράς για όσους θέλουν να συνεισφέρουν στην πλήρωση αυτών των αναγκών.
-Σχεδιάζετε να υλοποιήσετε κάποια προγράμματα για την ανίχνευση και αξιοποίηση αυτών των παιδιών;
Και τα τρία προγράμματα, για παιδιά, εκπαιδευτικούς και γονείς, που αναφέραμε πιο πάνω θα ξεκινήσουν με την έναρξη της σχολικής χρονιάς.
