Μπορεί μια κυβέρνηση της αριστεράς να αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την έξοδο από τις συμπληγάδες του μνημονίου, δεν θα τα καταφέρει όμως αν δεν τροφοδοτείται από μια συλλογική απόφαση να μετατρέψουμε σε πράξη την επιθυμία μας να ζούμε σε μια πιο ώριμη κοινωνία.
Ένας καταλυτικής σημασίας τομέας σε μια τέτοια πορεία είναι η οικονομική διαφάνεια και η λογοδοσία, δυο έννοιες που πρέπει να πηγαίνουν μαζί για να έχουν ουσιαστικά αποτελέσματα. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, την ηλεκτρονική πλατφόρμα της «Διαύγειας», η οποία αν και δημοσιοποίησε άγνωστες πληροφορίες (έστω και ατάκτως ερριμμένες), δεν υποχρέωσε σε λογοδοσία και έτσι το αυτί των περισσοτέρων εξακολουθεί να μην ιδρώνει για όσα αποκαλύπτουν τα κιτάπια τους.
Το πέρασμα στο επόμενο στάδιο δεν θα γίνει χωρίς συστηματική προσπάθεια. Κι αν δεν την κάνει η αριστερά, τώρα που διεκδικεί την εξουσία, ποιος θα την κάνει; Γι’ αυτό και ένα προφανές πεδίο εφαρμογής αποτελούν δήμοι και περιφέρειες όπου επικράτησαν δυνάμεις που στηρίχτηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτές έχουν πια πρόσβαση σε τεχνική υποδομή, εξοικειωμένο προσωπικό, αλλά και ειδικούς επιστήμονες, ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν μια αλλαγή λειτουργίας που θα σφραγίσει το μέλλον της αυτοδιοίκησης.
Υπάρχει όμως και ένας δεύτερος τομέας, ακόμη πιο σημαντικός ίσως, γιατί ακουμπά στον στενό πυρήνα του πολιτικού συστήματος. Αφορά τα οικονομικά των κομμάτων και του πολιτικού προσωπικού. Την ώρα λοιπόν που μαγειρεύεται μια καχεκτική εκδοχή της «Διαύγειας», με κύριο στόχο να γνωρίζουμε τις επίσημες πηγές χρηματοδότησης των κομμάτων (ενώ βέβαια τα μυστικά ταμεία θα συνεχίσουν να λειτουργούν), ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να κάνει τη διαφορά, επιβάλοντας στα υπόλοιπα κόμματα να τον ακολουθήσουν. Όχι απλώς εφαρμόζοντας ανοιχτή λογιστική, αλλά καθιερώνοντας αντίστροφο έλεγχο στις δαπάνες του. Φτιάχνοντας δηλαδή ένα σύστημα που δεν θα μας λέει πού πήγε κάθε ευρώ που βγήκε από το ταμείο, αλλά θα καταγράφει όλες τις «πράξεις» στις οποίες εμπλέκεται το κόμμα (από την πληρωμή των υπαλλήλων ή το σχεδιασμό μιας προεκλογικής εκστρατείας μέχρι τη στήριξη άλλων φορέων, όπως π.χ. ενός δημοσιογραφικού εντύπου) και θα μας λέει τι ποσό διατέθηκε σε αυτές.
Μια τέτοια κίνηση ενισχύει τη λογοδοσία πολλαπλά. Επιτρέπει πολύ ευκολότερα να εκτιμηθεί αν π.χ. ξοδεύονται υπέρογκα ποσά σε κάποιον τομέα, ενώ παράλληλα αποκαλύπτει ενδεχόμενες «μυστικές» δαπάνες που στα λογιστικά βιβλία θάβονται σε υπεράνω υποψίας κωδικούς. Επιπλέον, όμως, κάνει σταδιακά ατελέσφορη (και έτσι αδιανόητη) την προσπάθεια να κρυφτεί το οτιδήποτε, γιατί όλο και κάποιος θα βρεθεί να πει «βρε παιδιά, εκείνο το σάιτ που στηρίξατε γιατί το ξεχάσατε, και εν πάση περιπτώσει από πού προήλθαν τα λεφτά;».
Δεν ισχυρίζομαι ότι ένα τέτοιο σύστημα εξαφανίζει κάθε δυνατότητα λαμογιάς, αναγκάζει όμως το πολιτικό προσωπικό να δίνει διαρκώς λόγο για το τι κάνει πίσω από τις κουίντες, πιέζει τα μέλη των κομμάτων να έχουν άποψη και συνευθύνη για το πώς λειτουργεί το κόμμα τους και τελικά διαμορφώνει μια κουλτούρα ουσιαστικότερης ορατότητας, η οποία αναπόφευκτα θα διαχυθεί και σε άλλους χώρους. Η αριστερά δεν έχει να φοβηθεί πολλά από μια τέτοια εξέλιξη, αντίθετα με τους αντιπάλους της. Πρέπει όμως να επιλέξει να γίνει πιο ανοιχτή και συμμετοχική. Τολμά;
