Η εισήγηση της κυβέρνησης περί καθιέρωσης της απλής αναλογικής στην Αυτοδιοίκηση επαναφέρει στο πολιτικό προσκήνιο την αντιπαράθεση μεταξύ αναλογικότητας της αντιπροσώπευσης και «κυβερνησιμότητας». Είναι, νομίζω, προφανές ότι η δημοκρατία -ως αξία- δεν μπαίνει στην ίδια ζυγαριά με τη δυνατότητα άσκησης χρηστής διοίκησης -αποτελεσματικότητα-, αλλά συνιστά απαρέγκλιτη προϋπόθεση για την καλύτερη δυνατή εφαρμογή της δεύτερης.
Εντούτοις, η «κυβερνησιμότητα» είναι σαφώς απαραίτητη και για την ενδυνάμωση της ίδιας της δημοκρατίας. Τούτο απαιτεί να βρεθεί το καλύτερο δυνατό μείγμα μεταξύ των δύο, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η δημοκρατία και να κυβερνάται ο τόπος διαμέσου των πολιτικών του δομών.
Θα ήθελα, όμως, να φύγω από το παραπάνω στερεότυπο δίλημμα και να θέσω ένα ερώτημα: είναι η απλή αναλογική αυτή που -πέραν των δυσκολιών στο πεδίο εφαρμογής της στην Τοπική Αυτοδιοίκηση- θα ενισχύσει και θα θωρακίσει περισσότερο τη δημοκρατία;
Εκτίμησή μου είναι πως η απλή αναλογική προσθέτει έκταση στη δημοκρατία αλλά της αφαιρεί βάθος. Ενισχύει τις προϋποθέσεις της καλύτερης αντιπροσώπευσης και των περισσότερων συνεργασιών όμως το κάνει με κάθετο τρόπο· έτσι, πολλαπλασιάζει τους «ομαδάρχες» που δύνανται να λειτουργούν μέσα από ιδιοτελείς διαπραγματεύσεις και υπόγειες συναλλαγές. Πρόκειται περί μίας κάθετης παρέμβασης που δεν αλλάζει τη δομή και κατ’ επέκταση την ποιότητα της δημοκρατίας· ευρισκόμενη σε αναντιστοιχία με τη νέα εποχή που διανύουμε και τον ανοιχτό διασυνδεδεμένο κόσμο στον οποίο ζούμε.
Ζητούμενο δεν πρέπει να είναι η δημιουργία περισσοτέρων υποψήφιων δημάρχων, αλλά η αλλαγή σχέσης μεταξύ επικεφαλής και μελών της παράταξης. Αυτό που θα πρέπει να κάνουμε ως προς τη διαδικασία και έναντι του συγκεντρωτισμού είναι να ενισχύσουμε τη δύναμη του δημοτικού συμβουλίου έναντι του δημάρχου. Αυτό που θα πρέπει να κάνουμε ως προς τον πολίτη, είναι να καταργήσουμε την έμμεση και πολλές φορές εκβιαστική ψήφο προς τον υποψήφιο δήμαρχο που δεν επιθυμούμε -διαμέσου του υποψήφιου δημοτικού του συμβούλου. Αλλωστε, σε όλους μας έχει συμβεί να ψηφίσουμε τον ακατάλληλο δήμαρχο που, όμως, έχει στον συνδυασμό του τον συγγενή μας ή τον άνθρωπο που μας εξυπηρέτησε και μας ζητεί το αντάλλαγμα σε ψήφο.
Υπάρχει ένα εκλογικό αυτοδιοικητικό μοντέλο που μπορεί να δώσει ποιότητα και βάθος στη δημοκρατία;
Βεβαίως. Και αφορά τον διαχωρισμό των ψηφοδελτίων των υποψηφίων συμβούλων και των δημάρχων. Με τούτη τη μέθοδο, έχουμε τη δυνατότητα να ψηφίζουμε ξεχωριστά τους συμβούλους που επιθυμούμε και θεωρούμε ικανούς ανεξαρτήτως παράταξης και βεβαίως αντίστοιχα τον δήμαρχο που θεωρούμε καταλληλότερο με μία πιο άμεση διαδικασία. Πέραν του μοντέλου, βρίσκουμε και το κατάλληλο εκείνο μείγμα που κάνει τη διαδικασία αντιπροσωπευτικότερη και αποτελεσματικότερη.
Ποια τα οφέλη πέραν της εμβάθυνσης της δημοκρατίας; Αποκομματικοποιούμε την Αυτοδιοίκηση, αποδυναμώνουμε τη σχέση εξάρτησης μεταξύ του μέλους και του επικεφαλής και απεγκλωβίζουμε τον πολίτη από το πελατειακό πλαίσιο που ταλανίζει τη χώρα δίνοντάς του περισσότερες επιλογές.
Είναι δυνατή η εφαρμογή μίας τέτοιας τομής; Προφανώς, ναι. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της γερμανικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης που λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια με αυτό μοντέλο θωρακίζοντας έτσι τη δημοκρατία και διασφαλίζοντας την αποτελεσματικότητα.
Και φυσικά, δεν είναι το ζητούμενο να κάνουμε μια αντιγραφή. Αλλωστε, η κουλτούρα της συνεργασίας είναι βαθιά ριζωμένη στον γερμανικό λαό· αντιθέτως, εμείς βιώνουμε ακόμη μία διχαστική δημοκρατία χωρίς κοινό τόπο για τα πολιτικά δίπολα και μία πολιτική ασυνέχεια που αποτυπώνεται σε φαύλους κλειστούς πολιτικούς κύκλους εξαιτίας των αδύναμων θεσμών μας. Ούτε βεβαίως είναι η λύση να εκβιάσουμε συνεργασίες από τα πάνω διαμέσου εκλογικών μοντέλων· απαιτείται μία πιο σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία της οποίας ο εκλογικός νόμος θα αποτελεί το επιστέγασμα.
Εν κατακλείδι, δεν αρκεί να βρούμε τη σωστή δοσολογία μείγματος· θα πρέπει να αλλάξουμε τα ίδια τα διλήμματα. Και αυτή είναι η ουσία αλλά και η δύναμη της πολιτικής.
Πηγή:http://www.protagon.gr/apopseis/editorial/na-allaksoume-ta-dilimmata-44341613521
